dəmir

is.

1. Təbiətdə çox yayılmış, karbonla birləşdikdə polad və çuqun əmələ gətirən bozrəngli ağır kimyəvi element. Dəmir mədəni. Dəmir parçası. – Ahənrüba . . dəmiri cəzb edir, yəni özünə çəkir. C. M.. // Dəmir parçası, dəmir təbəqəsi, dəmir çubuq. Aslan həyətdə paslı dəmir üstündə oturub, Bayramın yolunu gözləyirdi. M. Hüs.. // Ümumiyyətlə, dəmirdən qayrılmış şey, ya şeylər. Evin damı dəmirdir. Qapı dəmirdəndir.

2. Dəmirdən qayrılmış, dəmirdən hazırlanmış. Dəmir kassa. Dəmir mil. – <Gülsənəm> otağın düz ortasında qoyulmuş dəmir peçi qaladı. M. Hüs.. // Məc. mənada. Dəmir qanadlar. – Dəmir atlar dolaşır şimalın meşəsini. R. R..

3. tib. Tərkibində dəmir preparatı olan dərman.

4. məc. Möhkəm, yenilməz, sarsılmaz. Dəmir iradə. – <Qara kişi> sərt xasiyyətli, dəmir iradəli, eyni zamanda mehriban qəlbli bir adam idi. Ə. S.. // məc. Eyni mənada təşbeh və müqayisələrdə. Dəmir, beton kimi sıxdır sıramız. M. Müş.. Hər tərəfdə yeni dünya qurulur; Sərt sulara dəmir bəndlər vurulur. Z. Xəlil.

◊ Dəmir dövrü arxeol. – ibtidai icma dövründə insanların əmək alətləri qayırmaq üçün əsas material olaraq dəmir işlətməyə başladıqları dövr. Dəmir yolu – 1) qatarların hərəkət etməsi üçün relsli yol. Dəmir yolu çəkmək. – O ki qaldı, nə bilim, dəmir yolu, telefon, teleqram . . onların mənasını Əhməd bəy başa düşmür. C. Məmmədquluzadə; 2) relsli yollara, qatarlara və qatarların hərəkətinə xidmət və bu işləri təşkil etməklə məşğul olan idarələrin məcmusu. Dəmir yolunda işləmək.